Những cuốn sách cổ nhất mọi thời đại

Ngày 07/05/2017 - Đăng bởi Lalung.vn
Thích & chia sẻ:

Từ cổ chí kim, ngay từ khi chưa có những phát minh quan trọng như giấy hay máy in, bằng hệ thống chữ viết con người đã biết tự mình ghi chép lại lịch sử, lưu trữ lại những suy nghĩ, ý nguyện và kinh nghiệm trong sản xuất, chiến đấu của dân tộc lên văn bản. Tài liệu văn bản thời ban sơ chủ yếu làm từ đất sét mềm, sử dụng bộ kim khắc chữ rồi sau đó mang đi nung để lưu giữ. Qua thời gian, sự tàn phá của thiên tai, sự đổi thay của núi non, sông ngòi, nương bể… đã khiến rất nhiều tác phẩm cổ bị chôn vùi dưới hàng tấn lớp bụi lịch sử, mãi mãi không còn có cơ hội được đưa ra ánh sáng ngoại trừ 20 cuốn sách cổ nhất mọi thời đại dưới đây.

Tuy không được được nhiều người biết đến như những cuốn sách "best seller" (bán chạy nhất) nhưng những tác phẩm dưới đây đều xứng đáng là những kho báu vô giá của nhân loại. Chúng đều là những kiệt tác mà loài người đã phải mất hàng trăm, hàng nghìn năm, thậm chí phải đánh đổi bằng nước mắt và máu mới có thể hoàn thiện và xuất bản. Với số lượng độc nhất vô nhị, được bảo quản hết sức cẩn thận, sử dụng chất liệu tạo thành đặc biệt (tất cả đều làm từ đất sét) và được công nhận là những “tập tài liệu” sớm nhất (từ năm 2600 TCN). Dưới đây là là 20 tác phẩm văn học cổ xưa và vĩ đại nhất có nguồn gốc từ những nền văn hóa cổ đại đầu tiên ở vùng Lưỡng Hà và Trung Đông như: Sumer, Akkad và Ai Cập…

 

Nền văn minh Sumer

Không ai biết chính xác người Sumer đến từ đâu, nhưng theo các chuyên gia, nhiều khả năng gốc rễ của tộc người này bắt nguồn từ Iran hoặc Ấn Độ. Mặc dù có cùng nguồn cội song người Sumer sử dụng lại sử dụng ngôn ngữ riêng có tên gọi là Semitic, cùng họ với tiếng Do Thái cổ nhưng khác hẳn với một số nhóm người nhỏ sinh sống ở vùng Mesopotamia từ trước ngay khi cộng đồng “người đầu đen” (người Sumer tự xưng) đến định cư và tạo ra một xã hội có phân chia giai cấp tại vùng đất này.

Theo những tài liệu cổ, chúng ta được biết những người Sumer đầu tiên đến vùng đất phía Nam Lưỡng Hà (ngày nay là miền nam Irắc) - vùng đất giữa sông Tigris và sông Euphrates khoảng năm 4000 TCN và từ đó cho ra đời vô vàn những thành tựu to lớn mà đến tận bây giờ vẫn còn có giá trị sử dụng. Nền văn minh Sumer không có quốc gia cụ thể và chỉ bao gồm các thành bang độc lập được ngăn cách bởi các con kênh và các bức tường biên giới bằng đá lấy trung tâm là một ngôi đền thờ. Mỗi thành bang này có người cai trị riêng với những quy chuẩn khác biệt về văn hóa. Lúc bấy giờ, có thể coi Sumer là một “ngôi nhà chung” của tất cả mọi nền văn hóa nhỏ từ các thành bang khác gộp lại.

Xét về những thành tựu, có một nhà khảo cổ đã đánh giá thế này: “Không tộc người nào có đóng góp vào nền văn hóa nhân loại nhiều hơn người Sumer". Thậm chí còn sớm hơn nền văn minh Ai Cập, nhiều nhà khoa học đã ghi nhận Sumer là nền văn minh đầu tiên và dĩ nhiên cũng là cổ xưa nhất của nhân loại, là cái nôi khởi thủy của tất thảy con người ngày nay.

Với sự phát triển ngày càng lớn mạnh vào khoảng thiên niên kỷ thứ 4 TCN, người Sumer đã khiến chúng ta phải kinh ngạc về trình độ, sự hiểu biết khoa học, lối tư duy và hệ tư tưởng trong bối cảnh thiếu thốn mọi mặt cả về công nghệ và công cụ. Lúc bấy giờ, người Sumer đã sáng tạo ra hệ thống chữ viết riêng gọi là văn tự dạng nêm và đây cũng chính là cơ sở để người Sumer có thể lưu giữ được những thành tựu to lớn về chiêm tinh học, thực vật học, nông nghiệp và toán học… của mình vào những tài liệu bằng đất hay những cuốn sách cổ được biết tới ngày nay.

 

Sách, sách cổ, văn tự

 

1) Instructions of Shuruppak (tạm dịch là Những lời răn của Shuruppak), 2500 TCN: Văn bản cổ này là một trong những tác phẩm tiêu biểu đại điện cho một trong 3 nhóm văn chương thịnh hành của văn hóa Sumer thời bấy giờ đó là văn học giáo huấn. Tương tự các tác phẩm khác thuộc nhóm văn giáo huấn với mục đích giáo dục với những bài hoặc răn dạy đạo đức hoặc khuyên bảo để hoàn thành một việc nào đó trong thực tiễn, cuốn đất nung “Châm ngôn của Shuruppak” cũng bao gồm những bài răn, chỉ bảo những điều hay của vua Shuruppak Ziusudra đến thần dân của mình.

 

Sách, sách cổ, văn tự

 

2) Code of Urukagina (Luật Urukagina), thế kỷ 24 TCN: Luật Urukagina được xem là bộ luật sớm nhất của một chính quyền từng được biết đến. Nó xuất phát từ vùng Lưỡng hà và có nội dung được khắc lên các phiến đất sét nung bằng tiếng Sumer vào khoảng thế kỷ 24 TCN. Đây là những đạo luật của vua Urukagina, người nắm quyền lãnh đạo tối cao của Sumer sau khi ông này lật đổ chính quyền thối nát của người tiền nhiệm Lugalanda. Những cải cách của Urukagina đã được hoan nghênh rộng rãi như là một nỗ lực đầu tiên được ghi nhận về cải cách của chính phủ, hướng tới một xã hội tự do và bình đẳng hơn. Ngoài việc đưa ra những quy định hạn chế quyền lực của giới chức sắc tu sĩ và những tay nhà giàu thì bộ luật này còn công khai tiến hành các biện pháp chống lại nạn ngược đãi phụ nữ và trẻ em, cấm việc cho vay nặng lãi, chà đạp nhân phẩm, chống đói nghèo, trộm cắp, giết người và tịch thu tài sản vô cớ.

 

Sách, sách cổ, văn tự

 

3) Epic of Gilgamesh (Sử thi Gilgamesh), 2150 đến 2000 năm TCN: Sử thi Gilgamesh là một trong những tác phẩm văn học sớm nhất trong lịch sử nhân loại có xuất xứ từ vùng Lưỡng Hà. Bộ sử thi vĩ đại này xuất hiện vào khoảng 2150 đến 2000 năm TCN (trước 400 năm thời điểm hai tác phẩm phía trên ra đời), vốn là những tấm đất sét bên trên được khắc văn tự hình nêm có nội dung ca ngợi cuộc đời huyền thoại của vị vua anh hùng Gilgamesh. Mặc dù được viết bằng Akkad song các nhà học giả cho rằng nó vốn là một loạt truyền thuyết và thơ của người Sumer, sau khi đồng hóa với nền văn minh Akkad đã xuất hiện trong một bộ sử thi dài hơn của tộc người này. Sử thi Gilgamesh được phát hiện vào năm 1849 trong thư viện đổ nát của vua Yasu bởi nhà khảo cổ Anh Austen Henry Layard cùng trợ thủ người Arập là Hormuzd Rassam.

 

Sách, sách cổ, văn tự

 

4) Curse of Agade (Lời nguyền của Agade), khoảng năm 2000 TCN: Là câu chuyện kể về sự sụp đổ của đế chế Akkad, một đất nước phải gánh chịu lời nguyền rủa do vị vua kiêu ngạo Naram-Suen (trị vì năm 2261-2224 TCN) đã làm ô uế đền thờ Enlil và xúc phạm thần linh khiến các vị thần tức giận và giáng xuống cư dân nước này nạn xâm lăng tàn khốc của bộ lạc người miền núi. Lời nguyền cho Agade là một trong số những bài ai ca điển hình của văn hóa Lưỡng Hà lúc bấy giờ.

 

Sách, sách cổ, văn tự

 

5) The Debate Between Bird and Fish (Cuộc tranh luận giữa chim và cá), cuối thiên niên kỷ thứ 3 TCN: Là một tác phẩm văn học thuộc thể loại văn giáo huấn Sumer đóng vai trò quan trọng trong nền văn học Babylon cổ đại. Đây là một trong những tác phẩm lâu đời nhất của loài người còn lưu giữ lại đến nay. Các tác phẩm này chủ yếu nói về những cuộc đối thoại hoặc tranh luận tỷ dụ như cuộc đối thoại giữa giữa bò và ngựa, cây thánh liễu và cây cọ, cừu và ngũ cốc, chim và cá v.v… ra sức cạnh tranh về những ưu thế của mình nhằm nhấn mạnh những phẩm chất và ích lợi mà mình mang lại cho con người, một thể loại có thể được xem là truyện ngụ ngôn ngày nay. Nghiên cứu khoa học cho thấy, “Cuộc tranh luận giữa chim và cá” là một tác phẩm được khắc trên tấm đất sét có niên đại từ giữa đến cuối thiên niên kỷ thứ 3 trước Công nguyên.

 

Sách, sách cổ, văn tự

 

6) Code of Ur-Nammu (Luật Ur-Nammu), 2100–2050 TCN: Được công nhận là một trong số các bộ luật cổ xưa và hoàn chỉnh nhất của nhân loại còn lưu giữ lại được đến ngày nay, “Luật Ur-Nammu” được các nhà Sumer học khẳng định là có xuất phát điểm từ vùng Lưỡng hà. Tác phẩm này được khắc trên các phiến đất sét nung bằng tiếng Sumer vào khoảng năm 2100–2050 TCN.

 

Sách, sách cổ, văn tự

 

7) Lament for Ur (Bài ca than khóc cho vương triều Ur), 2000 TCN: Bài “Bài ca than khóc cho vương triều Ur” là một trong tác phẩm thuộc thể loại ai ca mang tính nghi thức cúng tế của người Sumer. Tác phẩm này được tác giả viết ra vào khoảng năm 2000 TCN nhằm khắc tả nỗi buồn và sự thương xót những tai họa xảy ra với dân chúng thành bang Ur khi thành phố - thủ đô của “vùng đất văn minh” bị thất thủ.

 

Sách, sách cổ, văn tự

 

8) Enmerkar and the Lord of Aratta (Enmerkar và chúa tể Aratta), thế kỷ 21 TCN: Đây là một tác phẩm thuộc thế loại truyền thuyết sử thi kể về cuộc chiến vĩ đại giữa vị vua huyền thoại của người Sumer đó là Enmerkar và Aratta (Iran ngày nay) có niên đại khoảng thế kỷ 21 trước Công nguyên. Cùng với các tác phẩm thì “Enmerkar and the Lord of Aratta” cũng được giới khảo cổ xác định là những cuốn sách cổ nhất mọi thời đại còn được lưu trữ đến ngày nay.

 

Nền văn minh Akkad

Nếu Sumer được công nhận là nền văn minh sớm nhất từng được biết đến của nhân loại thì người Akkad mới là những chủ thể đã phát triển ra một trong những đế chế đầu tiên. Là một người hàng xóm, vùng đất nằm ở phía Nam Sumer, nền văn minh Akkad đã nhanh chóng tiếp nhận hệ thống ngôn ngữ của “vùng đất văn minh” và rồi phát triển thành một thứ ngôn ngữ của riêng mình (cũng sử dụng văn tự dạng nêm). Sau năm 2300 TCN, sau khi khuất phục được Sumer, ngôn ngữ của Akkad được sử dụng phổ biến đến nỗi “cái gốc vay mượn” – tiếng Sumer gần như đã trở thành ngôn ngữ chết và chỉ xuất hiện trong các tác phẩm văn học. Dưới sự trị vì vĩ đại, đế chế Akkad đã biến ngôn ngữ Akkad trở thành một ngôn ngữ chính thức của vùng Lưỡng Hà tồn tại đến hai ngàn thiên niên kỷ sau đó trước khi xuất hiện ở một hình thức khác bởi sự cải tiến của người Babylon và người Assyria.

Mặc dù đế chế Akkad cũng đã bị sụp đổ theo thời gian nhưng nền văn minh này vẫn kịp lưu lại nhiều di sản văn hóa vô giá mà nổi bật nhất trong đó là những cuốn sách được xem là cổ xưa nhất mọi thời đại.

 

Sách, sách cổ, văn tự

 

1) Legend of Etana (Trường ca về Etana), 1900–1600 TCN: Tác phẩm này là một truyền thuyết của người Sumer nói về cuộc phiên lưu của vị vua trị vì thành Kish là Etana đi lên trời để tìm “hòn đá sinh sản” với sự trợ giúp của đại bàng - người bạn trung thành của chàng. “Trường ca về Etana” được cho là đã ra đời khoảng năm 1900–1600 TCN.

 

Sách, sách cổ, văn tự

 

2) Enheduanna’s Hymns (Những bài thánh ca của Enheduanna), thế kỷ 23 TCN: Có niên đại từ khoảng thế kỷ 23 TCN, đây được cho là một tập hợp các tác phẩm văn thơ nổi tiếng được nàng công chúa tài năng Enheduanna - con của Sargon Đại Đế chấp bút. Lúc sinh thời, Enheduanna được vua cha cho nắm giữ vị trí quan trọng chỉ sau người anh trai của mình tại thủ đô của đế chế Akkad. Bà cũng là nữ tác giả văn học đầu tiên được biết đến.

 

Sách, sách cổ, văn tự

 

3) Laws of Eshnunna (Bộ Luật Eshnunna), khoảng năm 1930 TCN: Bộ luật Eshnunna là các câu văn khắc trên hai phiến đá và một mảnh vụn được tìm thấy tại Iraq vào các năm 1945 và 1947. Hai phiến đá cổ này được xác nhận có niên đại vào khoảng 1930 TCN, trong thời trị vì của vua Bilalama. Cùng với bộ luật Eshnunna, bộ luật Hammurabi đóng góp thêm một ví dụ minh họa toàn vẹn nhất cho sự phát triển của luật pháp cổ đại. Hiện tác phẩm này đang được lưu giữ tại Viện Bảo tàng Quốc gia Iraq.

 

Sách, sách cổ, văn tự

 

4) Epic of Gilgamesh (Sử thi Gilgamesh), năm 2750 – 2500 TCN: Tác phẩm bằng đất nung này được các nhà khoa học thống nhất thời điểm ra đời là từ khoảng năm 2750 đến năm 2500 truớc Công nguyên, tức cách đây khoảng hơn 4500 năm. Sử thi Gilgamesh còn được biết đến là bản thiên sử thi cổ nhất mọi thời đại và hiện đã được dịch ra nhiều thứ tiếng. Tác phẩm này nổi tiếng tới nỗi tại một số quốc gia còn cho lưu hành cùng lúc nhiều bản dịch khác nhau, trong đó bản dịch tiếng Anh của Maureen Gallery Kovacs là ấn phẩm được nhiều người đón nhận nhất.

 

Sách, sách cổ, văn tự

 

5) Kultepe Texts (Văn tự Kultepe), 1900-1985 TCN: Các văn bản này bao gồm một số bài viết bằng đất nung đầu tiên được tìm thấy ở bán đảo Anatolia (Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay). Nội dung của “Văn bản Kultepe” chủ yếu kể về những cuộc chiến đấu nổi dậy chống lại các thế lực áp bức thối nát của người Akkad. Niên đại của tác phẩm này được cho là có từ khoảng những năm 1900-1985 TCN.

 

Sách, sách cổ, văn tự

 

6) Enuma Elish (Trường ca sáng thế), thế kỷ 18-16 TCN: Trong số các tác phẩm văn học Babylon cổ đại thì “Trường ca sáng thế” đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Nó là tác phẩm lớn thứ hai chỉ sau sử thi về Gilgamesh, gồm 7 bảng chữ dạng nêm, mỗi bảng chứa từ 125 đến 165 dòng. “Trường ca sáng thế” là một tư liệu quý giúp chúng ta hiểu rõ thế giới quan của người Babylon, cách họ giải thích thế giới và cách loài người được sinh ra. Thời điểm ra đời tác phẩm này đến nay vẫn là một vấn đề gây tranh cãi với nhiều nhà khảo cổ bất chấp nhiều ý kiến cho rằng nó được sáng tác vào khoảng 18 đến 16 thế kỷ trước Công Nguyên.

 

Sách, sách cổ, văn tự

 

7) Atra-Hasis (Người tài trí siêu phàm), 1646-1626 TCN: Bản anh hùng ca “Người tài trí siêu phàm” được các nhà khảo cổ thống nhất về niên đại ra đời vào năm 1646-1626 trước Công nguyên, dựa vào bản cổ nhất được tìm thấy. Đây là tác phẩm mô tả trận đại hồng thủy kéo dài bảy ngày bảy đêm và cuộc đời của chàng Atrakhasis sáng trí đã cứu thoát gia đình và vô số gia súc, vật nuôi trên “con thuyền Noah”.

 

Nền văn minh Ai Cập cổ đại

Như đã biết, nền văn minh Ai Cập là một trong 6 nền văn minh lớn đầu tiên phát sinh một cách độc lập từng được ghi nhận trong lịch sử nhân loại. Nền văn minh Ai Cập được thống nhất vào năm 3150 TCN, thời điểm này thậm chí còn sớm hơn lúc các nhà sử gia bắt đầu chép lại lịch sử. Cụ thể là khi vị pharaon đầu tiên Narmer (thường được gọi là Menes) thống nhất hai miền Thượng và Hạ Ai Cập. Lịch sử Ai Cập cổ đại với hơn 3000 năm đã trải qua một loạt các thời kỳ ổn định, hỗn loạn, chuyển tiếp và suy vong nên cũng không có gì ngạc nhiên khi rất nhiều những cuốn sách cổ xưa nhất trong lịch sử nhân loại đều có nguồn gốc từ nền văn minh này.

 

Sách, sách cổ, văn tự

 

1) Pyramid Texts (Các văn bản kim tự tháp), 2400-2300 TCN: “Các văn bản Kim tự tháp” là một tập hợp các văn bản tôn giáo được viết bằng tiếng Ai Cập cổ đại có từ thời kỳ Tiền vương quốc Ai Cập. Các văn bản tự kim tự tháp là những tác phẩm cổ xưa nhất được khắc lên các bức tường, vòm của các kim tự tháp và bên trong những chiếc quan tài với nội dung chủ yếu về tôn giáo. Các văn bản lâu đời nhất được ghi nhận có niên đại từ khoảng giữa những năm 2400-2300 trước Công nguyên và là một trong những tác phẩm cổ xưa nhất mọi thời đại.

 

Sách, sách cổ, văn tự

 

2) Palermo Stone (Đá Palermo), 3000 TCN: “Đá Palermo” là một tấm bia trên đó có ghi lại danh sách các vị vua của Ai Cập từ triều đại thứ nhất (năm 3150-2890 trước Công nguyên) đến triều đại thứ năm (khoảng 2392-2283 trước Công nguyên) và những sự kiện quan trọng trong mỗi năm họ trị vì. Biên niên kỷ hoàng gia này có lẽ là văn bản lịch sử lâu đời nhất tồn tại từ nền văn minh Ai Cập cổ đại. Tác phẩm này được đặt tiên theo nơi đầu tiên nó được trưng bày là Bảo tàng Khảo cổ học tại thành phố Palermo, Italy.

 

Sách, sách cổ, văn tự

 

3) Maxims of Ptahhotep (Những câu châm ngôn của Ptahhotep), 2400 TCN: Đây là một trong những tác phẩm tiêu biểu trong văn học Ai Cập cổ được biên soạn bởi Ptahhotep, là vị tể tướng tài ba của vương triều thứ năm thuộc thời kỳ trị vì của vua Izezi. Văn bản này được được phát hiện tại Thebes vào năm 1847 bởi nhà Ai Cập học M. Prisse d'Avennes. “Chỉ dụ của Ptahhotep” đề cập đến những giới luật về đạo đức hay các bài học thực tiễn nhằm hướng tới xây dựng một cuộc sống tốt đẹp hơn cho con người.

 

Sách, sách cổ, văn tự

 

4) Coffin Texts (Các văn bản trong quan tài), 3000 TCN: Đúng như tên gọi, các văn bản này thường được viết trong các quan tài, tường mộ, bia, giấy cói và mặt nạ xác ướp và chỉ được dùng cho tầng lớp hoàng gia. Các văn bản được ghi chú lại bên trong quan tài thường là những lời chú tụng nghi lễ… có tác dụng bảo vệ chủ mộ có một cuộc sống sung túc, thậm chí là còn có thể sống lại sau khi bước qua thế giới bên kia. “Các văn bản trong quan tài” là một nguồn tư liệu quý giúp chúng ta có thêm một cái nhìn rõ hơn về quan niệm của người Ai Cập xưa về cái chết, thế giới sau cái chết.

 

Sách, sách cổ, văn tự

 

5) Story of Sinuhe (Câu chuyện của Sinuhe) – 2000 TCN: Hơn bất cứ một tác phẩm nào khác, “Câu chuyện của Sinuhe” có thể được xem là thành tựu văn học vĩ đại nhất của Ai Cập cổ đại. Tác phẩm kể về chuyến du hành tha phương của Sinuhe, những câu chuyện có tính giáo dục, lòng thương xót, đạo đức và những chủ đề lịch sử khác có liên quan.

 

Sau khi xem xong những cuốn sách cổ nhất mọi thời đại thì các bạn không nên bỏ qua các văn tự bí ẩn này.

Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết, đừng quên chia sẻ nó nhé.

Chúc các bạn một ngày tốt lành!

Bài viết liên quan: